29 Ekim’de Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılını hep beraber kutladık. 1923 yılında Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulduktan sonra Türkiye, gelişim vizyonuyla küllerinden yeniden doğdu. Böyle bir dönemde bu olağanüstü yolculuk ve bu yolculuğa eşlik eden sanayi sektörlerinden bahsetmenin önemli olduğunu düşünüyorum. İsterseniz gelin bu sektörlerin en önemlilerinden biri olan ambalaj ve özellikle metal ambalajın Türkiye’deki geçmişi ve o zamanlardan gelen mirasına kısaca bir bakalım.
Türkiye Cumhuriyeti bir asır önce çağdaşlık ve gelişim ilkeleri üzerine kuruldu ve Türkiye bu gelişim yolculuğunda sürekli modern dünyanın zorluklarıyla mücadele ederek ilerledi. Ekonomik büyüme ve sanayileşme bu iddiali vizyonun temel dayanakları arasındaydı.
Türkiye’de metal ambalaj kullanımı Avrupa ve Amerika’dan daha sonra başladı. Türk metal ambalajı ufak çapta başlasa da, bu başlangıç ülkenin yaşadığı değişimi takip etti. Tenekenin ülkemizdeki geçmişine dair en eski bilgi Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde yer almaktadır. Orada 1630’larda İstanbul’da faaliyet gösteren tenekeci esnafından bahsetmektedir.
1970’lere kadar teneke kutu üreticilerinin sayısında artış olsa da, Cumhuriyet’in başlarındaki devlet desteklerine rağmen, bunların çoğu ya küçük çaplı müesseler ya da yağ ve konserve üreticilerinin kendi kullanımları için kurduğu tesislerdi.
Geçen 100 sene içerisinde, Türkiye’de muazzam bir ilerleme ve çağdaşlaşma yaşandı. Metal ambalaj sektörü de özellikle 20. Yüzyılın ikinci yarısında bu ilerlemeden payını aldı. Başlarda konservecilik veya ürün dağıtımı için kullanılan kutulara, teknolojinin gelişmesi ve müşteri taleplerinin çeşitlenmesi ile çok farklı ürünler eklendi.
Üreticilerin sayısında 2000’lere kadar artış olsa da rekabetin artması ve sermaye yeterliliklerindeki sıkıntılar birçok firmanın üretimi durdurmasına sebep oldu. Buna rağmen, geride kalan firmalar daha da gelişti ve ürün gamlarını ve hizmetlerini genişlettiler.
Türk metal ambalaj sektörü son senelerde iyi bir ivme yakaladı. Ticaret savaşları, pandemi, hızla değişen pazar koşulları ve kaliteli üretim yapan güvenilir firma ihtiyacındaki artış müşterilerin teneke kutu ihtiyaçları için Türk üreticileri seçmelerinde etken oldu. Bununla beraber Türkiye’de iki teneke levha üreticisi olması ve iç pazarda da metal ambalaj kullanan gıda, kozmetik ve kimyasal firmalarının büyümesi, yakalanan ivmeye katkı sağladı.
Ek olarak, sürdürülebilirlik ve döngüsel ekonominin dünya genelinde çok önemli konular olması ve öyle de kalacaklar gibi görünmesi, metal ambalajı sonsuz kez geri dönüştürülebilir özelliğiyle ön plana çıkarıyor. AB mevzuatını yakından takip eden Türkiye’deki üreticilerin neredeyse tamamı sürdürülebilirliğe önem verirken, aynı zamanda çevre etkisini azaltmak için yapılan uluslararası çabaya da katkıda bulunuyor.
Sonuçta Türk metal ambalajının tarihi sürekli gelişim gösteren ve Türk girişimcisinin ruhunu gösteren bir geçmişe dayanıyor. Sektörümüz geleceğe doğru ilerleyip Türkiye’nin gelişimine katkıda bulunmaya devam ederken, biz de kendimize düşen görevi yerine getireceğiz.
Eğer bu paylaşımı beğendiyseniz, lütfen beğenmeyi ve paylaşmayı unutmayın. Eğer yazmamızı istediğiniz konular da olursa, lütfen info@teksanteneke.com adresine e-posta atarak bize haber verin.
Ercan Oner, “2. BÖLÜM TÜRKİYE’DE TENEKE AMBALAJ SANAYİSİNİN GELİŞİMİ” Ustadan Çırağa Bir Gelenek, Türk Teneke Ambalaj Sanayii Tarihi, 2014, erişim: 29 Ekim, 2023, https://teneketarihi.com/turkiyede-teneke-ambalaj-sanayisinin-gelisimi/.